จีนกำลังเข้าสู่ ยุค “เศรษฐกิจผู้สูงวัย” (Silver Economy) อย่างเต็มตัว เมื่อประชากรวัยเกษียณกว่า 300 ล้านคน เริ่มกลายเป็นกลุ่มผู้บริโภคพลังซื้อสูง และมีแนวโน้มจะเพิ่มถึง 400 ล้านคนภายในปี 2035 เทียบเท่ากับประชากรสหรัฐฯ และอิตาลีรวมกัน
สิ่งที่น่าสนใจคือ การเติบโตของตลาดนี้ไม่ได้หยุดอยู่แค่สินค้าและบริการเพื่อผู้สูงอายุ แต่ยังถูกเชื่อมโยงเข้ากับ เทคโนโลยีอัจฉริยะ สุขภาพเชิงป้องกัน และนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมของจีน ที่มุ่งสู่เป้าหมาย Net Zero และ “Beautiful China 2025” ไปพร้อมกัน
ผู้สูงวัยกลายเป็นกำลังซื้อใหม่
ในขณะที่คนรุ่นใหม่ชะลอการใช้จ่าย เพราะเจอปัญหาเศรษฐกิจและภาวะหนี้สิน ผู้สูงวัยจีนกลับใช้เงินมากขึ้นอย่างชัดเจน
- ตัวอย่างเช่น หวัง ซูหยุน ข้าราชการเกษียณวัย 78 ปี ที่ปักกิ่ง จ่าย 8,000 หยวน (ราว 40,000 บาท) เข้าเรียนคอร์สโภชนาการ และซื้อรองเท้า Adidas ราคา 1,200 หยวน แถมยังซื้อนมพรีเมียมจากนิวซีแลนด์เป็นประจำ
- งานวิจัยของ Euromonitor International ชี้ว่า การใช้จ่ายครัวเรือนที่มีหัวหน้าครอบครัวอายุ 60 ปีขึ้นไป จะโต 129% ระหว่างปี 2015–2025 สูงกว่าการเติบโตของประชากรโดยรวมที่ 79%
- ภายในปี 2040 การใช้จ่ายของผู้สูงวัยจะคิดเป็น 34% ของการใช้จ่ายทั้งหมด เพิ่มจาก 24% ในปัจจุบัน
เทคโนโลยีเพื่อ Silver Economy
การขยายตัวของตลาดผู้สูงวัยทำให้หลายบริษัทเร่งกระโดดเข้ามาแข่งขัน
- Lao Feng Xiang ผู้ผลิตเครื่องประดับอายุร้อยปี เปิดตัว “แว่นตา AI” สำหรับผู้สูงวัย ช่วยอ่านฉลากยา สั่งงานด้วยเสียง และพูดคุยแก้เหงา
- Xiaomi เสริมฟีเจอร์ผู้สูงวัยในสมาร์ตโฟน ทีวี และระบบสมาร์ตโฮม ที่ลูกหลานควบคุมไฟฟ้า-แอร์ในบ้านผู้สูงอายุจากระยะไกลได้
- Ping An กลุ่มธุรกิจประกันและสุขภาพ เปิดบริการดูแลผู้สูงวัยที่บ้าน ใช้ AI ตรวจสุขภาพและประเมินความเสี่ยงสิ่งแวดล้อม ครอบคลุมแล้วกว่า 75 เมือง
นโยบายชาติจีน: ผู้สูงวัย + Net Zero
รัฐบาลจีนบรรจุ “เศรษฐกิจผู้สูงวัย” ลงใน แผนพัฒนาฯ ฉบับที่ 14 (2021–2025) และแผน “Beautiful China 2025–2035” ที่ผนวกการดูแลผู้สูงวัยเข้ากับการพัฒนาที่ยั่งยืน เช่น
- บ้านอัจฉริยะที่ช่วยดูแลความปลอดภัย สุขภาพ และประหยัดพลังงาน
- บริการสุขภาพดิจิทัล (telemedicine) ที่ลดการเดินทางและลดการใช้ทรัพยากรระบบสาธารณสุข
- อุปกรณ์ IoT, หุ่นยนต์ผู้ช่วย, และระบบตรวจติดตามสุขภาพที่เน้นการใช้พลังงานคุ้มค่าและลดคาร์บอน
เป้าหมายใหญ่ของจีนยังคงชัดเจน: ปล่อยคาร์บอนสูงสุดก่อนปี 2030 และเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายในปี 2060
การบริโภคผู้สูงวัยที่ “เขียว” มากขึ้น
รายงานจาก OECD และ UNEP พบว่า เมื่อประชากรเข้าสู่วัยเกษียณ พฤติกรรมการใช้จ่ายก็เปลี่ยนแปลง
- ลดการซื้ออาหารและเสื้อผ้าพื้นฐาน
- เพิ่มการลงทุนด้านสุขภาพ การท่องเที่ยว และกิจกรรมวัฒนธรรม
- สนใจโภชนาการ อาหารยั่งยืน และที่อยู่อาศัยที่ปลอดมลพิษมากขึ้น
ทั้งหมดนี้เอื้อต่อการสร้าง สังคมสูงวัยที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และช่วยขับเคลื่อนเป้าหมาย Net Zero ทางอ้อม
“Silver Economy” ของจีน ไม่ได้เป็นเพียงตลาดมหาศาลสำหรับสินค้าและบริการผู้สูงวัย แต่ยังกลายเป็นเครื่องยนต์ใหม่ที่เชื่อมโยงกับ เทคโนโลยีอัจฉริยะ สุขภาพเชิงป้องกัน และการบริโภคสีเขียว
ในอีกไม่กี่ทศวรรษข้างหน้า จีนจึงไม่ได้แค่สร้างระบบดูแลผู้สูงวัย แต่ยังวางรากฐาน สังคมที่สูงวัยและยั่งยืนไปพร้อมกัน
เรียกได้ว่า ตลาดผู้สูงวัยกำลังเป็นทั้ง “โอกาสทอง” และ “สะพาน” สู่เป้าหมาย Net Zero ของจีน