30 สิงหาคม 2568 นายบวรศักดิ์ อุวรรณโณ อดีตประธานกรรมาธิการยกร่างรัฐธรรมนูญ และอดีตเลขาธิการคณะรัฐมนตรี โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก แสดงความเห็นทางหลักวิชารัฐธรรมนูญต่อกระแสถกเถียงว่า “รัฐบาลรักษาการสามารถยุบสภาได้หรือไม่”
นายบวรศักดิ์อธิบายว่า คำว่า “รัฐบาลรักษาการ” แม้ไม่ปรากฏในรัฐธรรมนูญไทยโดยตรง แต่เป็นคำทางวิชาการที่ใช้สากล เช่น ภาษาฝรั่งเศส gouvernement intérimaire และภาษาอังกฤษ interim government โดยรัฐธรรมนูญไทยมาตรา 168 ใช้ถ้อยคำว่า “คณะรัฐมนตรีที่พ้นจากตำแหน่งอยู่ปฏิบัติหน้าที่ต่อไป”
เมื่อพิจารณามาตรา 169 แม้ไม่ได้เขียนห้ามชัดเจนว่ารัฐบาลรักษาการจะถวายคำแนะนำให้ตราพระราชกฤษฎีกายุบสภาไม่ได้ แต่ในทางหลักวิชาและประเพณีการปกครอง การยุบสภาถือเป็น นโยบายทางการเมืองระดับใหญ่ ที่เกินกว่าขอบเขตหน้าที่ของรัฐบาลรักษาการ ซึ่งควรทำได้เพียง “งานประจำ” เพื่อความต่อเนื่องของรัฐ ไม่ใช่การกำหนดทิศทางการเมือง
เขายกตัวอย่างคำวินิจฉัยของสภาแห่งรัฐฝรั่งเศสในคดีปี 1952 ที่ชี้ชัดว่า รัฐบาลที่พ้นจากตำแหน่งและรักษาการ ไม่สามารถออกกฤษฎีกาที่เป็นนโยบายได้ เนื่องจากเกินขอบเขตอำนาจตามหลักกฎหมายมหาชน
นายบวรศักดิ์ยังชี้ให้เห็นว่า แม้การยุบสภาต้องผ่านพระราชกฤษฎีกาในพระราชอำนาจ แต่ในกรณีที่รัฐบาลเป็นเพียงรักษาการ พระมหากษัตริย์ก็ทรงมีพระราชอำนาจที่จะปฏิเสธการยุบสภาได้เช่นกัน (the royal prerogative of refusal) เช่นเดียวกับประเพณีของอังกฤษ ซึ่งถือว่าเป็นกลไกป้องกันไม่ให้รัฐบาลใช้สถานะรักษาการสร้างความได้เปรียบทางการเมือง
“แม้กฎหมายจะไม่เขียนห้ามไว้ชัด แต่เมื่อพิจารณาจากทั้งหลักวิชาและประเพณีการปกครอง รัฐบาลรักษาการ ไม่ควรและไม่อาจ เสนอให้มีการยุบสภาได้” นายบวรศักดิ์ทิ้งท้าย พร้อมย้ำว่าควรถกเถียงด้วยหลักวิชาการ ไม่ใช่เพียงอ้างตามความเห็นส่วนตัว